Ôn tập kiến thức cơ bản tác phẩm Người lái đò sông Đà

- Địa hình hiểm trở: Sông Đà hiện lên dưới ngồi bút của Nguyễn Tuân thật dữ tợn với những hút nước sâu thăm thẳm, những quãng sông đầy ghềnh thác, những vách đá dựng thành vách

- Tính cách hung bạo, hiểm ác của con sông Đà được miêu tả tập trung ở khúc thác dữ, nghệ thuật so sánh, nhân hóa được sử dụng một cách đặc sắc để miêu tả nước và đá ở khúc thác

- Âm thanh dữ dội, cuồn nộ:

• Tiếng nước "réo", "tiếng nước thác nghe như là oán trách... van xin... khiêu khích, giọng gằn mà ché nahoj... nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng..."
• Nước như một đội quân hùng mạnh, dữ tợn: "mặt nước hò vang la dậy...có lúc chúng đội cả thuyền lên".

- Đá ở khúc thác dữ cũng được miêu tả một các sinh động

• Đá mai phục từ ngàn năm để nhổm cả dậy vồ lấy thuyền
• Mỗi hòn đá đều có tư thế riêng: đứng, ngồi, nằm... nhưng tất cả đều ngỗ ngược, nhăn nhúm

- Hình dáng “ Sông Đà uôn dài...nương xuân" : Từ trên cao nhìn xuống, sông Đà đẹp, thơ mộng, mềm mại, uyển chuyển như mái tóc của một người thiếu nữ: 

- Câu văn giàu nhạc điệu kết hợp nghệ thuật so sánh độc đáo gợi liên tưởng Sông Đà như hình ảnh của người thiếu nữ Tây Bắc kiều diễm, trẻ trung, duyên dáng.

- Màu sắc: 

•  Màu nước sông Đà chuyển đổi theo tiết mùa, mùa xuân dòng xanh ngọc bích, mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa
•  Nước của dòng sông thay đổi theo mùa, theo phong cảnh hai bên bờ. Sự thay đổi sắc màu của dòng nước tạo cho Sông Đà vẻ đẹp thơ mộng, huyền ảo.

- Bờ sông Đà hiền hòa, hoang sơ, tĩnh lặng

- Chuồn chuồn , bướm bướm bay lượn..., cỏ gianh còn đẫm sương đêm, ngô non vừa mới nhú, đàn hươu...- So sánh độc đáo, sáng tạo: Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử, bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích cổ xưa

Hình ảnh người lái đò trên Sông Đà:

- Ngoại hình: Ông lái đò có một ngoại hình đặc biệt. Dấu ấn nghề nghiệp in đậm trên cơ thể, giọng nói, "nhỡn giới" của ông.

Nguồn gốc, lai lịch:

- Ông lái đò Lai Châu, quê ở ngã tư sông sát tỉnh.

- Ông là người từng trải trong nghề chở đò dọc suốt sông Đà đã mười năm liền.

Sự hiểu biết về sông Đà:

- Ông nắm chắc từng luồng lạch, từng ngọn thác... và đặc biệt ông nắm rất vững quy luật của "thần sông, thần đá" trên con sông nổi tiếng vùng Tây Bắc.

- Ông am hiểu sông Đà tường tận: Trí nhớ ông được rèn luyện \(\qquad\) những đoạn xuống dòng.

=> Ông lái đò là người rất gắn bó với nghề nghiệp, từng trải trong nghề chèo đò.

=>> Cuộc sống nlđ là cuộc chiến đấu hằng ngày với thiên nhiên Tây Bắc, có nhiều lúc trông nó ra thành diện mạo và tâm địa một thứ kẻ thù số một của con người. 

Trong cuộc mưu sinh đầy gian khổ ấy, phẩm chất của nlđ được bộc lộ một cách rõ nét, thể hiện qua cuộc chiến đấu gian lao trên chiến trường sông đà trên một quãng thủy chiến ở mặt trận sôn đà

- Phẩm chất của người lái đò được thể hiện qua cuộc vượt tác sông Đà. Thác Sông Đà bày ra "thạch trận" với ba vòng vây để tiêu diệt con thuyền. Nhưng người lái đò dũng cảm, bình tĩnh, hiên ngang vượt qua từng vòng vây của thác.

+ Ở vòng vây thứ nhất: Thác Sông Đà mở ra "năm của trận", có bốn "cửa tử", một "cửa sinh". Cửa sinh nằm "lập lờ ở phía tả ngạn". Khi con thuyền xuất hiện, phối hợp với đá, nước thác reo hò làm "thanh viện" cho đá, những hòn đá bệ vệ oai phong lẫm liệt. 

Không một chút nao núng, ông đò hai tay giữ mái chèo để khỏi bị hất lên khi sóng trận địa phóng thẳng vào mình. 

Nhìn thấy con thuyền và người lái đò, mặt nước "hò la vang dậy", ùa vào mà "bẻ gãy cán chèo", võ khí của người lái đò. Sóng nước thì như thể quân liều mạng, vào sát nách mà "đá trái mà thúc gối" vào bụng và hông thuyền, có lúc chúng "đội cả thuyền lên". 

Ông đò đã bị thương, nhưng ông "cố nén vết thương", hai chân vẫn "kẹp chặt lấy cuống lái". Cuộc chiến đã đến hồi quyết liệt, sóng nước "đánh hồi lùng, đánh đòn tỉa, đánh đòn âm" vào chỗ hiểm. 

Nhưng trên cái thuyền sáu bơi chèo, vẫn nghe rõ tiếng chỉ huy "ngắn gọn tỉnh táo" của người cầm lái. Và ông lái đò đã phá xong cái "trùng vi thạch trận" vòng thứ nhất của thác Sông Đà.

+ Ở vòng thứ hai, thác Sông Đà lại "tăng thêm nhiều cửa tử" để đánh lừa con thuyền. Vẫn chỉ có một cửa sinh. Nếu ở vòng thứ nhất, cửa sinh nằm "lập lờ phía tả ngạn", thì ở vòng thứ hai này, cửa sinh lại "bố trí lệch qua phía bờ hữu ngạn". 

Đó chính là khó khăn, thách thức đối với người lái đò. Cuộc chiến của ông lái đò ở vòng thứ hai đã bắt đầu. Nắm chặt cái bờm sóng đúng luồng, ông đò ghì cương lái bám chắc lấy luồng nước đúng mà "phóng nhanh vào cửa sinh" rồi "lái miết một đường chéo" về phía cửa đá ấy. 

Thấy con thuyền tiến vào, bốn năm bọn thủy quân bên bờ trái liền "xô ra" định níu con thuyền "lôi vào tập đoàn cửa tử" mà tiêu diệt. Nhưng ông lái đò vẫn "nhớ mặt" bọn này, đứa thì ông tránh mà "rảo bơi chèo lên", đứa thì ông "đè sấn lên mà chặt đôi ra" để mở đường tiến. 

Những luồng tử đã bỏ hết lại sau thuyền, chỉ còn vẳng tiếng reo hò của của sóng thác luồng sinh.

+ Ở vòng vây thứ ba này, thác Sông Đà ít cửa hơn nhưng bên phải bên trái đều là "luồng chết" cả. Cái "luồng sống" ở chặng thứ ba này lại ở ngay giữa bọn đá hậu vệ. Ông lái đò đã hiểu điều đó. Ông cứ "phóng thẳng thuyền" chọc thủng cửa giữa đó. 

Thuyền của ông đò "vút qua" cổng đá cánh mở cánh khép với ba tầng cửa: cửa ngoài, cửa trong, lại cửa trong cùng. Con thuyền của ông đò "như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước, vừa xuyên vừa tự động lái lượn được". 

Vượt qua vòng vây thứ ba cũng là vượt qua hết thác Sông Đà. Ông lái đò như một người chỉ huy lão luyện, đầy bản lĩnh và kinh nghiệm. Ông là một nghệ sĩ tài hoa với nghề vượt thác leo ghềnh.