Nét đẹp thơ mộng của dòng sông chữ - Sông Đà

Câu chuyện vượt sông Đà đã được nhà văn kể lại bằng tất cả niềm hứng khởi về sức mạnh con người chiến thắng thiên nhiên, với tất cả kịch tính, cao trào để tôn vinh nghệ thuật chỉh phục thác đá sông Đà. Thiên nhiên Tây Bắc được tô điểm bời con sông đà vừa hung bạo vừa trữ tình. 

Sông Đà có lúc dịu dàng như người phụ nữ kiểu diễm. Nước sông Đà thay đối theo mùa phản chiếu trời xuân nắng thu "Mùa xuân dòn xanh ngoc bich, mùa thu lì lù chín đỏ nhur da mă̆t nguoòi bẩm đi vì ruou bũa". Ḍ̣c theo sông Đà, có lắm thác nhiều ghềnh, có đá dựg vách thành, có đá tảng, đá hòn bảy thế thạch trận, tạo nên cửa sinh cửa tử. Nổi bật trên bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, đầy sức sống đó là hình ành ông lái đò sông Đà.

 Đó là một người mang vẻ đẹp khỏe khoắn của ngưởi dân lao động vùng sông nước với thân hình cao to, nước da rám nắng. Ông làm nghề lái đò đã nhiểu năm, từng gắn bó với dòng sông Đà, hiểu được tính khí của nó. Ông thuộc nẳm lòng từng con thác lớn, thác nhỏ, từng vách đá, luồng nước, từng cừa sinh, cừa tử do thế thạch trận tạo nên. 

Ông đã dùng kinh nghiệm nghể nghiệp cộng với sự cần cù gan đạ đưa con thuyền vượt thác nước sông Đà đầy nguy hiểm. Ông đã đưa nhiều chuyến hàng về xuôi an toàn để góp phần vào cuộc sống. Sau khi vượt sông Đà, ông lái đỏ trở về cuộc sống đời thường thanh thản của mình, ông neo thuyền chổ khúc sông bình lặng và nấu ống cơm lam, bàn tán về cá anh vũ cá dầm xanh.

Nguyễn Tuân là một nhà văn có nhiều nét đặc sắc về mặt nghệ thuật trong việc sáng tác. Ông đã tạo ra những tác phẩm độc đáo và ấn tượng, góp phần làm phong phú thêm văn học Việt Nam.

Một trong những nét đặc sắc của Nguyễn Tuân là cách ông sử dụng ngôn ngữ. Ông biết cách chọn từ và câu để tạo nên những hình ảnh sống động, mô tả chi tiết và tạo cảm giác cho độc giả. Sự tinh tế trong việc sử dụng ngôn ngữ giúp tác phẩm của ông trở nên hấp dẫn và lôi cuốn.

Một số nhận xét về Nguyễn Tuân:

Nguyễn Đăng Mạnh:

+ “Khi thì trang nghiêm cổ kính, khi thì đùa cợt bông phèng, khi thì thánh thót trầm bổng, khi thì xô bồ bừa bãi như là ném ra trong một cơn say chếnh choáng, khinh bạc đấy, nhưng bao giờ cũng rất đỗi tài hoa”

+ ” Hạt nhân của phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân có thể gói gọn trong một chữ ngông. Cái ngông vừa có màu sắc cổ điển, kế thừa truyền thống tài hoa bất đắc chí của những Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Tản Ðà,… và trực tiếp hơn là cụ Tú Lan, thân sinh nhà văn ; vừa mang dáng vẻ hiện đại, ảnh hưởng từ các hệ thống triết lý nổi loạn của xã hội tư sản phương Tây như triết lý siêu nhân, quan niệm về con người cao đẳng, thuyết hiện”

- Tài hoa: những sáng tạo độc đáo thể hiện phong cách của người viết, đem đến sự hấp dẫn cho người đọc.

- Sự tài hoa trong sử dụng ngôn ngữ thể hiện ở cách sử dụng từ ngữ, cách viết câu, dùng các biện pháp tu từ sáng tạo, mới mẻ.

Phân tích sự tài hoa trong sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân qua hai điểm nhìn:

- Khi thể hiện vẻ đẹp Sông Đà từ trên tàu bay nhìn xuống:

+ Từ ngữ: độc đáo, tinh tế, gợi cảm,... (HS phân tích cụm từ: "áng tóc trũ tình", ...).

+ Câu văn: Câu văn dài chia làm nhiều vế, uyển chuyển, tầng tầng lớp lớp, co duỗi nhịp nhàng, ...

+ Các biện pháp tu từ: so sánh ("Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài nhu một áng tóc trũ tình"), điệp ngữ ("tuôn dài tuôn dài"), đảo ngữ ("bung nở hoa ban hoa gạo", “cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nuoong xuân”), ...

Qua đó, nhà văn làm nổi bật vẻ đẹp mềm mại, duyên dáng, gợi cảm, đầy sức sống của Sông Đà.

- Khi thể hiện vẻ đẹp Sông Đà từ điểm nhìn của một du khách đi thuyền trên sông:

+ Từ ngữ: mới lạ, chính xác,... (HS phân tích những từ ngữ, cụm từ: "lặngtờ", "bờ tiền sử", "nỗi niềm cổ tích tuổi xura",...).

+ Câu văn: Những câu văn chủ yếu là thanh bằng như những giai điệu trữ tình êm ái,...

+ Các biện pháp tu từ: so sánh, điş̣p cá́u trúc câu ("Bơ sông hoang dai nhu môt bờ tiền sứ. Bờ sông hổn nhiẻn nhur môt nồ niếm cố tích tuối xua"), ...

Qua đó, tác giả miêu tả vẻ đẹp vưra tưở mởi, tràn đầy nhựa sống vừa tĩnh lặng, hoang so, ... của Sông Đà.

c. Đánh giá:

- Sự tài hoa trong sứ dưng ngôn ngữ cùa Nguyễn Tuân cho thấy sự công phu trong lao động nghệ thuật, tài năng vả cá tính sáng tạo của nhà văn.

- Sưr tài hoa trong sứ dưng ngôn ngữ cúa Nguyễn  Tuân đã góp phằn làm ngôn ngữ Tiếng Việt giàu có, tinh tế hơn.

- Sự tài hoa trong sư đưng ngôn ngữ của Nguyẻ̉n Tuân góp phần thể hiện vẻ đẹp của một cái tôi nhạy càm, tỉhh tế, đẳm say trước vè đẹp cùa non sông, đất nước.