Nắm chắc kiến thức Người lái đò sông Đà

a. Thác nước dữ dội

- Tiếng thác nghe như là " oán trách" như là " van xin ", " khiêu khích" và đầy hung dữ.

- "ThếRồi nó rống lên " so sánh tiếng thác sông Đà như tiếng của một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn để phát tuông sự bủa vây, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa", tạo nên một cảnh tượng hoang dại và đáng sợ.

- Miêu tả con thác với âm thanh " réo gần mãi lại réo to mãi lên". 

b. Dòng nước xiết

- Cái dòng nước ấy được mô tả như " dòng nước xô mạnh, thúc gối vào bụng và hông thuyền, có lúc bám vào thuyền như đồ vật", thể hiện sự dữ dội và mạnh mẽ của sông.

 => Sông Đà như một võ sĩ luôn sẵn sàng tấn công và thử thách bất kỳ ai dám đi tới và đối mặt với nó.

c. Đá

- " Cả một chân trời đá " -> sông Đà có nhiều đá vô kể

- Những khối đá ngầm trên sông Đà được miêu tả chi tiết với" đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, lũng lẳng những dây câu giăng mắc ngầm và bờ đá chẹt lòng sông".

d. Cái hung bạo của con Sông Đà không chỉ ở những con thác, mà còn ở quang cảnh hùng vĩ với vẻ huyền bí, hoang sơ của dòng sông chảy giữa điệp trùng rừng núi Tây Bắc. 

Như một nhà quay phim là lão luyện, vừa cho người xem thấy bao quát khung cảnh Sông Đà, thỉnh thoảng tác giả lại dừng lại, cho khán giả những pha "cận cảnh" thật tiêu biểu về sự hung dữ của sông này.

e. Cái hút nước

hung bạo hơn nữa là những cái hút nước khủng khiếp: trên sông bỗng có cái gì giống cái giếng bê tông thả xuống sông để cbi làm móng cầu. Vì nước hút quá mạnh nên phát ra âm thanh được nhân cách hóa như nước thở.

 Để tô đậm thêm sự nguy hiểm của cái hút nước, nhà văn đã phối hợp giữa "tả" và "kể". Ở đây, yếu tố tự sự góp phần quan trọng kích thích trí tưởng của người đọc. Nếu câu văn nêu trên thiên về tả thì hai câu dưới thiên về kể: Nhiều bè gỗ rừng đi nghênh ngang vô ý... ở khuỳnh sông dưới.

Vũ Quần Phương từng viết :

" Tôi đi với sông Đà

Bao lần rồi vẫn lạ

Tôi thuộc ngầm thuộc đá

Tôi thuộc lũ, thuộc dòng

Nhưng sớm nay cuối xuân

Bổn đỏ bừng thân đuốc

Một cây gạo ven bờ

Cháy cả trời lẫn nước

Cái tiếng hát bất ngờ

Ào vào tôi bất chợt!

Sống cuộc đời sông nước

Tôi lấy nước làm nhà

Nước là bầu là bạn

Tôi nhìn nước trên sông

Gắng hiểu dòng dưới đáy

Vui buồn đâu dễ thấy

Sông Đà quen thuộc ấy

Nói hết cùng tôi chưa

1. Cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng:

- Sông Đà hiện lên với những hình ảnh thơ mộng, dịu dàng. Nguyễn Tuân miêu tả dòng sông như một bức tranh sơn thủy hữu tình: 

"Con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân."

2. Dòng nước xanh biếc:

- Dòng nước sông Đà được miêu tả với sắc xanh biếc đặc trưng, trong trẻo: "Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa". 

Sắc xanh của dòng nước tạo cám giác thanh bình, yên á, khác hẳn với sự hung bạo khi con sông vào mùa nước lũ.

Dòng sông Đà không chỉ mang vẻ đẹp hung bạo mà còn mang vẻ đẹp trữ tình, lãng mạn, mềm mại. Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên với những nét đẹp tinh tế, gợi cảm, làm say lòng người.

3. Nguyễn Tuân còn đặc biệt ấn tượng sâu sắc khi đi qua sông Đà bằng thuyền 

Vì mặt sông ở những quãng sông này "lặng tờ", gợi không khí cổ kính tĩnh lặng mang tính huyền thoại. Hai bên bờ sông lại hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích vì có nhiều hình ảnh lạ: "đàn hươu đang ngốn búp cỏ gianh" hiền lành như muốn hỏi ông khách sông Đà...,

những tiếng cá đập nước làm đàn hươu nai biến mất, mặt sông cá nhảy tung lên mặt nước "như bạc rơi thoi" làm cho dòng sông vừa đẹp vừa giàu.Với đôi mắt chan chứa, yêu thương trìu mến tự hào, Nguyễn Tuân đã phác họa thiên nhiên sông Đà đẹp lộng lẫy hư ảo khiến nhà văn ví dòng sông lúc thì như một cố nhân, lúc lại đắm say như một tình nhân trong thơ Tản Đà ở gần thì thương, 

đi xa thì nhớ, gặp lại thì vui như nối lại chiêm bao đứt quãng, như " gặp lại nắng giòn tan sau kì mưa dầm" có cảm giác đằm đằm, âm ấm rất chi là hạnh phúc. Tài hoa của NT đã truyền đến cho người đọc bao yêu thương trìu mến để sông Đà mãi sống trong lòng người đọc.

Người lái đò sông đà là một áng văn đẹp được làm nên từ tình yêu đất nước say đắm, thiết tha của một con người muốn dùng văn chương để ca ngợi vẻ đẹp kì vĩ, hào hùng, vừa trữ tình, thơ mộng của thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc

+ Một con sông dẫu "hung bạo", nhưng khi đi qua hết những cảnh nguy hiểm, dữ dội của sông đà, ta lại gặp được một con sông hiền dịu, đằm thắm và trữ tình biết bao

+ Một người lái đò tiêu biểu cho vẻ đẹp của con người Tây Bắc: luôn tài trí, dũng cảm, điêu luyện và trách nhiệm trong lao động

Đậm chất tài hoa uyên bác

Tác phầm giàu chất thông tin, thời sự. Tác giả đã huy động vốn tri thức chuyên môn của nhiều ngành văn hóa, nghệ thuật khac nhau

Lối so sánh liên tưởng độc đáo

Ngôn ngữ giàu có, tinh tế hiện đại, giàu cảm xúc, đậm chất tạo hình, rất sắc sảo

+ Tác phẩm thể hiện được một số đặc trưng cơ bản của phong cách Nguyễn Tuân (Có cảm hứng đặc biệt với những hiện tượng dập mạnh vào giác quan nghệ sĩ, tiếp cận con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ, sử dụng tùy bút pha bút kí rất phóng túng

Khắc họa về con người

Nhân vật người lái đò trong tác phẩm không chỉ là một người lao động bình thường mà còn là biểu tượng cho sức mạnh, sự kiên cường và trí tuệ của con người VN. Nguyễn Tuân đã tạo dựng hình ảnh người lái đò với những phẩm chất anh dũng, dũng cảm và tài ba. Qua đón tác phẩm tôn vinh sư tài hoa, lòng yêu nghề và tinh thần bất khuất của con người trong cuôc sống thường nhât.