Phân tích hình tượng người lái đò sông Đà

Lê Thúy Hoài

Examon cung cấp cho bạn đọc dàn ý chi tiết nhất, có thể phát triển lên thành một bài văn hoàn chỉnh. Mời bạn đọc cùng tham khảo!

menu icon

Mục lục bài viết

  • 1. Đặc điểm phong cách Nguyễn Tuân trước và sau 1945
  • 2. Chân dung Người lái đò
  • 3. Vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ của ông lái đò
    • 3.1. Là người lão luyện, thạo nghề, làm chủ được dòng sông hung bạo
    • 3.2. Là một tay lái ra hoa
    • 3.3. Là người anh hùng trong cuộc sống đời thường bình dị
  • 4. Kết bài
  • 5. Một số gợi ý cho bạn đọc cách học hiệu quả

Dạng bài phân tích hình tượng một nhân vật tuy không phải là đề tài mới lạ, nhưng để làm tốt và đạt điểm cao cần phải có một quá trình rèn luyện lâu dài, xây dựng kĩ năng làm bài đúng, đủ và hay. Examon đã xây dựng dàn ý chi tiết nhất để bạn đọc có thể tham khảo cả cách hành văn, từ đó tiếp thu cho mình thêm nhiều kinh nghiệm làm bài người lái đò sông Đà.

Nội dung chính của bài viết sau sẽ là Phân tích nhân vật người lái đò. Từ đó nhận xét về cái nhìn mang tính phát hiện về con người của nhà văn Nguyễn Tuân.

banner

1. Đặc điểm phong cách Nguyễn Tuân trước và sau 1945

Trước 1945, Nguyễn Tuân thường say mê miêu tả vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ trong những con người đặc tuyển, xuất chúng, vì thế, cái đẹp và người tài thường cô đơn, lạc lõng giữa cuộc đời, đó là những vẻ đẹp vang bóng một thời thường đem đến sự ngưỡng mộ ngậm ngùi, nuối tiếc.

Sau 1945, quan niệm thẩm mĩ của nhà văn đã có những thay đổi cơ bản. Vẫn nhìn con người từ phương diện tài hoa nghệ sĩ nhưng bây giờ, Nguyễn Tuân cho rằng bất cứ người lao động nào khi đạt tới trình độ điêu luyện giỏi giang trong công việc của mình đều có thể coi là nghệ sĩ và xứng đáng được tôn vinh ở vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ. Trong những sáng tác sau 1945, Nguyễn Tuân đã khám phá vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ của những con người lao động bình thường trong cuộc sống đời thường, qua đó mà bộc lộ tấm lòng trân trọng, yêu mến đối với họ.

2. Chân dung Người lái đò

- Tay lêu nghêu nhu cái sào

- Chân lúc nào cũng khuỳnh khuỳnh nhu kẹp láy cái cuông lái tuởng tuợng 

- Giọng nói ào ào nhu tiếng sóng nuớc

=> Ngoại hình mang dâu ân nghề nghiệp rõ nét. Ông lái đò như được sinh ra từ sông nước Đà giang, đây là diện mạo của một người lái đò đích thực, đối xứng với dòng sông.

- 70 tuôi, đầu đã bạc nhưng thân hình vẫn rắn chăc, gọn quánh nhu chất sừng, chất mun.

- Bả vai ông đò nổi lên những "củ nâu". Đó là dấu tích của những ngày chèo thuyền vượt thác, đương đầu với nước to sóng dữ. Những củ nâu ấy được Nguyễn Tuân ưu ái gọi với thái độ trân trọng ngợi ca: Những huân chương lao động siêu hang.

=> Vẻ đẹp khỏe khoắn, tráng kiệt của người lái đò. Ngoại hình ông Đò vừa bình dị vừa ẩn chứa những nét phi thường.

3. Vẻ đẹp tài hoa, nghệ sĩ của ông lái đò

3.1. Là người lão luyện, thạo nghề, làm chủ được dòng sông hung bạo

- Ông đò nắm chắc binh pháp của thần sông, thần đá, biết rõ từng cửa tử, cửa sinh trên thạch trận Sông Đà.

- Trí nhớ của ông đò được rèn luyện cao độ bằng cách dùng mắt mà nhớ tỉ mỉ những luồng nước của những con thác hiểm trở. Sông Đà với ông lái đò như một trường thiên anh hùng ca mà ông thuộc đến cả dấu chấm than, chấm câu và những đoạn xuống dòng.

=> Ông đò có những hiểu biết sâu sắc về sông Đà. Đây là điều kiện đầu tiên để ông đò chế ngư được thứ "kẻ thù số một" của người Tây Bắc.

Liên hệ:

"Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chơ máy nhà"

=> Khác con người lao động hôm nay, con nguời mới, làm chủ thiên nhiên, là linh hồn muôn thuở của sông nuớc.

3.2. Là một tay lái ra hoa

Tài chèo thuyền của ông lái đò được Nguyễn Tuân ca tụng là "tay lái ra hoa", là tay lái đạt đến trình độ điêu luyện, trở thành cái đẹp, cái sang trong lao động. Ngay khi miêu tả dòng sông Đà hung bạo khúc thượng nguồn, Nguyễn Tuân đã có ý thức tạo dựng một nền thiên nhiên dữ dội kì vĩ, một không gian hào tráng, lớn lao xứng đáng với sự xuất hiện của người anh hùng sông nước.

Vẻ đẹp tài hoa của ông lái đò được Nguyễn Tuân tập trung miêu tả qua 3 trùng vi thạch trận:

*Trùng vi thạch trận thứ nhất:

- Sông Đà:

+ Bày ra 5 cửa, 4 cửa tử, 1 cửa sinh, cửa sinh nằm phía tả ngạn.

+ Nước thác reo hò làm thanh viện, ùa vào bẻ gãy cán chèo.

+ Sóng nước như quân liều mạng, đá trái, thúc gối vào bụng vào hông thuyền, đánh đến món đòn hiểm độc nhất: Bóp chặt lấy hạ bộ nguời lái đò.

=>Sông Đà như một loài thủy quái xảo quyệt, một kẻ thù nham hiểm.

- Ông đò:

+ Ông đò bị thương, "mặt méo bệch đi”: Nhà văn đã kết hợp thật độc đáo những từ ngữ "méo mó", "trắng bệch" thành "méo bệch", làm hiện ra gương mặt biến dạng, nhợt nhạt vì đau đớn của ông đò. Sự đau đớn ấy còn được gián tiếp miêu tả trong một liên tưởng thú vị: loà sáng nhu một của bể đom đóm rìng ùa xuống mà châm lía vào đầu sóng - vết thương của ông đò đã được miêu tả bằng cảm giác toé đom đóm và rát bỏng như lửa cháy. 

So sánh với tích tắc lòa sáng, ùa xuống châm lửa khiến chúng ta hình dung được một nỗi đau thể xác đên xây xam, choáng váng, tưởng không thể đứng vững.

+ Tuy nhiên, ông đò đã dũng cảm cố nén vết thương: "hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái". Ông bình tĩnh, ngoan cường tiếp tục nghênh chiến: "chi huy ngắn gọn, tinh táo" đề đưa con thuyền phá xong trùng vi thạch trận thứ nhất. Nguyễn Tuân đã không giấu được lòng nguỡng mộ và cảm phục trước bản lĩnh kiên cường, sự dũng mãnh đó của người lái đò.

*Trùng vi thạch trận thứ hai:

- Ông đò:

+ Thay đổi chiến thuật với những động tác nhanh, mạnh, chính xác mà vẫn phóng khoáng, uyển chuyển, mềm mại: nắm chặt lấy bờm sóng, ghì cuơng lái, bám chắc luồng nuớc, phóng nhanh vào cưa sinh, lái miết một đường, ráo bơi chèo, đè sấn lên, chặt đôi ra... những động tác ấy khiến cuộc vượt thác leo ghềnh bình thường bỗng nhiên biến thành một buổi biểu diễn đầy ngoạn mục. Con thuyền dưới sự chi huy của ông lái dường như tự động vượt hết vòng trận này đến vòng trận khác, ông lái biến cái nặng nhọc khó khăn thành những kĩ xảo thuần thục, nhẹ nhàng.

+ Tinh thần, khí thế "Cuỡi lên thác Sông Đà phải cưỡi đến cùng nhu là cuỡi hổ" của ông đò làm ta nhớ tới những trang hào kiệt, ví như Võ Tòng - người anh hùng đả hổ đầy dũng mãnh. "Ông đò" ở đây chính là Võ Tòng và Đà giang kia chính là con hổ dữ. Người lái đò không chỉ là "vuợt thác" mà là "cuỡi lên thác", đó là tư thế làm chủ thiên nhiên hùng vĩ, bắt thiên nhiên dữ dội phải quy phục mình.

=> Ông đò như một kị sĩ tài ba điều khiển và thuần phục được con ngựa, con hổ bất kham là sóngthác sông Đà

*Trùng vi thạch trận thứ ba:

- Sông Đà:

+ Là cả một mặt trận đá trùng điệp

+ Bên phải, bên trái đều là luồng chết, cửa sinh nằm ở chính giữa bọn đá hậu vệ.

- Ông đò:

+ Nhiệm vụ của ông đò là phải phóng thẳng thuyền, chọc thúng một luồng sinh duy nhất ở ngay giữa cửa bọn đá hậu vệ trấn giữ, trong khoàng khắc cánh cổng đá mở giữa những đợt sóng thác dữ dội.

+ Những câu văn ngắn với cách ngắt câu nhanh, mạnh kết hợp những động từ gợi hình và danh từ nối tiếp: vút, vút, cưa ngoài, cúa trong, lại của trong cùng... đã thể hiện tốc độ phi thường của con thuyền dưới bàn tay vừa lái, vừa xuyên, vừa lượn của ông đò. Hình ảnh so sánh con thuyền như một mũi tên tre khiến chúng ta hình dung con thuyền không còn bơi trên mặt nước mà như bay trong làn hơi của sóng nước sông Đà. 

Ông đò như một nghệ sĩ, điều khiển con thuyền vừa dứt khoát, mạnh mẽ vừa bay bổng. Chi tiết này còn làm chúng ta dễ liên tưởng đến hình ảnh ông lão Santiago trong tiểu thuyết "Ông già và biển cả" của Hê-ming-uê, dù đã kiệt sức nhưng vẫn rất điệu nghệ, dồn hết trọng tâm để phóng vút mũi lao đâm trúng vào chỗ hiểm, giết được con cá kiếm khổng lồ. 

Tài năng của những con người này đã bao hàm cả trí tuệ, sự trải nghiệm, trình độ điêu luyện và bản lĩnh kiên cường - tất cả đều đạt tới mức phi phàm, kì diệu.

\(\Rightarrow\) Nguyễn Tuân miêu tả tay lái ra hoa của ông lái đò lớn tuổi trên chiếc thuyền then đuôi én nhỏ bé phải chăng để cùng thể hiện sự ngợi ca con người như nhà văn Hêming-uê: Con người có thể bị hủy diệt nhung không thể bị đánh bại. Giỏi giang, khéo léo, dũng cảm và mạnh mẽ, ông đò đã thể hiện rõ nét vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ và trí dũng phi thường khi cùng thuyền vượt qua ghềnh thác, khi bao giờ cũng giữ thế chủ động để tìm cho mình một cửa sinh duy nhất giữa bát ngát trận đồ của những trùng vi thạch trận hiểm ác, dữ dằn

Ông đò chính là người không bao giờ cho phép mình chùn bước, sợ hãi hay sai lầm dẩu chỉ trong khoảnh khắc, luôn có thể trình diễn nghệ thuật lái đò điêu luyện của một tay lái ra hoa trên một dòng sông đầy cạm bẫy chết chóc.

"Yêu biết mấy những con người đi tới

Hai cánh tay như hai cánh bay lên

Ngực dám đón những phong ba dữ dội

Chân đạp bùn không sợ những loài sên"

3.3. Là người anh hùng trong cuộc sống đời thường bình dị

Sau chiến thắng thiên nhiên hung bạo, người lái đò lại đốt lửa trong hang đó, nướng ống cơm lam và toàn bàn tán về cs anh vũ, cá dầm xanh... chẳng thấy ai bàn thêm một lời nào về cuộc chiến thắng vừa qua nơi cửa ải nước đủ tướng quân tợn. Thái độ bình thản ấy càng làm đậm thêm tầm vóc lớn lao của những người anh hùng trong cuộc sống đời thường bình dị khi họ coi việc chiến đấu và chiến thắng sông Đà dữ dội, hiểm ác, việc giành sự sống từ những của tử của ghềnh thác sông Đà chỉ là chuyện thường ngày

Liên hệ:

 "Một mùa xuân nho nhỏ..."

Hằng khi dưới bóng tà dương

Bên nọ sông Đà, bên kia núi Tản

Một mối cảm tình thanh thượng lơ thơ như tơ liễu chiều xuân"

4. Kết bài

- Qua tùy bút, tác giả muốn nói: Chủ nghĩa anh hùng đâu chỉ có nơi chiến trường, nó ở ngay trong cuộc sống của nhân dân ta hàng ngày phải vật lộn với thiên nhiên vì miếng cơm manh áo. Và trí dũng tài ba không phải tìm đâu xa mà nó ở ngay trong những người dân lao động bình thường. Cuộc đời của ông lái đò vô danh nơi ngọn thác hoang vu, khuất nẻo là cả một thiên anh hùng ca, là cả một kho nghệ thuật tuyệt vời. Với quan niệm thẩm mĩ mới mẻ, tích cực đó, Nguyễn Tuân khẳng định chính những con người như thế đã đem lại vẻ đẹp kì diệu cho những dòng sông trên đất nước ta:

"Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu

Mà khi về nước mình thì bắt lên câu hát 

Người đến hát khi chèo đò kéo thuyền vượt thác 

Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi"

(Đất Nước - Nguyễn Khoa Điềm)

- "Người lái đò sông Đà" là một áng văn đẹp thể hiện những nét đặc sắc nhất trong phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân, một nhà văn tài hoa uyên bác luôn quan sát, khám phá, diễn tả thế giới ở phương diện văn hoá, thầm mĩ; miêu tả con người ở phương diện tài hoa nghệ sĩ. Với việc thể hiện nhuần nhuyễn những nét phong cách ấy, tác phẩm đã thực sự thành công khi phát hiện và miêu tả chất vàng trong vẻ đẹp hùng vĩ và thơ mộng của thiên nhiên Tây Bắc cùng chất vàng mười quy giá trong tâm hồn, tính cách những người lao động. Phát hiện đó cũng chính là niềm hạnh phúc tột cùng của một người nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp: "Hai ven sông Đà và các chi lưu sông Đà, không chỗ nào là không có vàng. Vàng trong cát bờ sông, trong quăng núi, vàng trong tâm người" (Tùy bút sông Đà).

5. Một số gợi ý cho bạn đọc cách học hiệu quả

 

Có bao giờ bạn tự hỏi điểm kiểm tra của mình thấp không?

Mình cũng từng bị như vậy và luôn hỏi tại sao suốt 1 thời gian dài và giờ mình đã tìm ra câu trả lời "Đó chính là phương pháp học không đúng".

Để học hiệu quả bạn nên làm những gì?

Đầu tiên nên thiết kế lộ trình bứt phá điểm số của mình như sau:

Bước 1: Bạn cần có 1 cuốn sổ tay để ghi chú

Bước 2: Bạn nên đọc hiểu rõ Phân phối chương trình môn mình muốn cải thiện

Vd: Toán 10 CTST có PPCT như sau:

BÀI HỌC PHÂN PHỐI CHƯƠNG TRÌNH SGKTiết
CHƯƠNG I. MỆNH ĐỀ TOÁN HỌC. TẬP HỢP7
Bài 1. Mệnh đề toán học3
Bài 2. Tập hợp. Các phép toán trên tập hợp3
Bài tập cuối chương I1
CHƯƠNG II. BẤT PHƯƠNG TRÌNH VÀ HỆ BẤT PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT HAI ẨN6
Bài 1. Bất phương trình bậc nhất hai ẩn2
Bài 2. Hệ bất phương trình bậc nhất hai ẩn3
Bài tập cuối chương II1

Bước 3: Bạn tìm hiểu Chương I có bao nhiêu dạng bài tập, mỗi dạng phương pháp giải như thế nào?, những điểm cần lưu ý, lỗi sai thường gặp

Bước 4: Giải bài tập theo từng dạng, giải càng nhiều càng tốt, cứ mỗi bài bạn giải sai bạn sẽ phải xem hướng dẫn giải chi tiết từ đó so sánh chố sai của mình xem mình sai ở đâu? tại sao lại sai? trường hợp sai có bao nhiêu trường hợp?

Bước 5: Ghi chú lỗi sai vào sổ tay, nhớ liệt kê lỗi sai theo dạng toán

Bước 6: Cuối kỳ mình chuẩn bị kiểm tra giữa kỳ hoặc cuối kỳ thì lấy sổ tay ra đọc qua 1 lần và tiến hành giải đề, cứ lập lại liên tục trước khi thi sẽ giúp bạn tối đa hoá điểm số trong kỳ thi và đồng thời tránh rất nhiều lỗi sai mà mình đã gặp nếu gặp trong đề thi.

Đó là quá trình mình ôn thi NHƯNG hiện tại có 1 hệ thống giúp bạn quản lý sổ tay như phương pháp ở trên cực kỳ hiệu quả đó là EXAMON

Hệ thống luyện thi Examon được thiết kế giống phương pháp học ở trên tối ưu hoá sổ tay giúp bạn luyện tập hiệu quả hơn gấp \(300 \%\) Examon sẽ phân môn theo chương theo dạng toán mỗi một dạng toán sẽ có bài tập luyện, quá trình luyện của bạn sẽ được ghi vào sổ tay để \(\mathrm{Al}\) Examon phân tích đánh giá bạn đang sai ở đâu, lỗi sai thường ở dạng bài tập nào? mức độ bài sai ở Nhận Biết - Thông Hiểu - Vận Dụng - Vận Dụng Cao từ đó Examon sẽ đề xuất các câu tương tự câu sai để bạn luyện tập đi luyện tập lại cứ như thế vòng lặp liên tục giúp học sinh cải thiện kỹ năng giải bài tập đồng thời bao quát tất cả các dạng toán thường sai tránh tối đa những sai sót lúc đi thi.

Ngoài ra hệ thống Examon định hướng học sinh học theo 3 tiêu chí:

1: Rèn luyện khả năng tự học: Tự học luôn là yếu tố quan trọng

2: Học kỹ năng tư duy giải bài: Hầu hết học sinh hiểu bài nhưng không cách nào diễn đạt cho bạn mình hiểu cái mình đang hiểu là do thiếu kỹ năng này

3: Học từ lỗi sai: Nên dành nhiều thời gian để khám phá lỗi sai của chính mình chính là phương pháp học nhanh nhất, học từ cái sai của mình và học từ cái sai của người khác là 1 kỹ năng rất cần thiết cho mọi sự phát triển.

Sơ đồ tối ưu hóa cải thiện Điểm số cho học sinh