Hiểu nhanh tác phẩm Người lái đò sông Đà

- Nguyễn Tuân (1910-1987) sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo, khi Hán học đã tàn, quê gốc ở HN

-Học hết bậc Thành chung thì bị đuổi do tham gia một cuộc bãi khóa phản đối một số giáo viên P nói xấu ng VN

- Sau đó một tgian ông lại bị tù vì "xê dịch" qua biên giới không có giấy phép

- Ra tù, ông bắt đầu viết văn, làm báo

- Năm 1941, NT lại bị bắt giam một lần nữa vì giao du với những người hoạt động chính trị

- Sau CMT8, NT nhiệt tình tham gia cách mạng và trở thành cây bút tiêu biểu của nền văn học mới

a. Tác phẩm chính

- Vang bóng một thời (1940)

- Tùy bút sông Đà (1960)

- Hà nội ta đánh Mỹ giỏi (1972)

- ...

b .Phong cách nghệ thuật

- Trước CMT8, phong cách sáng tác của ông gói gọn trong một chữ "ngông". Ngông dựa trên sự tài hoa uyên bác và nhân cách hơn người

- Sau CMT8, phong cách sáng tác của NT đã có nhiều chuyển biến quan trọng, không còn cái ngông nghênh, khinh bạc. 

Ông tìm thấy mối quan hệ chặt chẽ giữa QK- HT -TL, giọng văn trở nên tin yêu, đôn hậu, tìm thấy cái đẹp, chất tài hoa ở những côn người lao động bình thường, giọng văn khinh bạc chủ yếu để ném vào kẻ thù dân tộc hay những mặt trái của xh

- Người lái đò sông Đà in trong tập sông đà năm 1960, là tùy bút xuất sắc của NT

- Thành quả thi được sau chuyến đi gian khổ và hào hứng tới miền TB rộng lớn, xa xôi

Được chia làm 3 phần chính:

• P1: Từ đầu ... "gậy đánh phèn" => Sự dữ dội, hung bạo của sđà

• P2: tiếp theo..."sòng nước sđà" => csong con người trên sông đà, hình tượng người lái đò

• P3: còn lại => Vẻ hiền hòa, trữ tình của sđà

a) Sông Đà hùng vĩ, dữ dội với tính cách hung bạo

- Vách đá dựng đứng, kì vĩ: "cảnh đá bờ sông dựng vách thành... sang bờ kia".

- Ghềnh Hát Loóng hung dữ: "nước xô đá, đá xô sóng... dễ lật ngửa bụng thuyền ra".

- Hút nước vừa tráng lệ vừa dữ dội: "như cái giếng bê tông... ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi".

- Thác đá: "nghe như là oán trách... cháy bùng bùng, đá thác từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông... ngỗ ngược, bệ vệ oai phong, hất hàm hiếu chiến".

- Sông Đà bố trí thạch trận trùng trùng điệp điệp, đòi tóm lấy mọi con thuyền qua sông.

b) Sông đà trữ tình, mộng mơ

- Hình dáng dòng sông mềm mại: "như cái dây thừng", "như mái tóc tuôn dài"...

- Màu nước thay đổi theo mùa: "xanh ngọc bích", "lừ lừ chín đỏ".- Sông Đà gợi cảm, mang vẻ đẹp đa chiều: "như cố nhân", "như Đường thi",...

- Vẻ đẹp đôi bờ: êm ả, nguyên sơ, tràn đầy sức sống (cỏ cây, những con vật lành, đàn cá...)

\(\rightarrow\) Nghệ thuật xây dựng hình tượng sông Đà: ngôn ngữ điêu luyện, giàu chất tạo hình; so sánh, liên tưởng độc đáo, táo bạo; tiếp cận con sông dưới phương diện cái đẹp, cái tôi trữ tình dạt dào cảm xúc; vận dụng tri thức của nhiều lĩnh vực; giọng điệu phóng khoáng.

\(\rightarrow\) Ý nghĩa của hình tượng sông Đà: đại diện cho vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc, đóng vai trò như bức phông nền kì vĩ, làm nổi bât tài nghê chèo đò, vượt thác của ông đò.

Nét đẹp bình dị, giản đơn của người lao động

- Ông lái đò sinh ra đã gắn bó với dòng sông Đà. Tuổi ngoài 70 nhưng thân hình vạm vỡ như chất "sừng mun", giọng nói vẫn khỏe, cặp mắt vẫn tinh tường. Có thể nói ông lái đò là con người của sông nước.

- Ông là người hiểu biết sâu rộng về dòng sông:

+ Đó là một người lái đò lão luyện: "Trên dòng sông Đà, ông xuôi, ông ngược hơn một trăm lần rồi chỉnh tay giữ lái độ sáu chục lần..." trong thời gian hơn chục năm làm cái nghề đầy nguy hiểm và gian khổ này.

+ Ông hiểu biết sâu rộng và rất thành thạo, thành thạo đến mức sông Đà "đối với ông lái đò ấy, như một trường thiên anh hùng ca mà ông đã thuộc đến cả cái chấm than, chấm câu và những đoạn xuống dòng. 

+ Trên dòng sông Đà, ông xuôi, ông ngược hớn một trăm lần rồi, chỉnh tay giữ lái độ sáu chục lần... Cho nên ông có thể bằng cách lấy mắt mà nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lòng tất cả những luồng nước của tất cả những con thác hiểm trở

+ Ông có trình độ lái đò hết sức điêu luyện và là vị chỉ huy dày dạn kinh nghiệm. Giờ đây khi đã rời xa nghề chèo đò nhưng ông vẫn hoài niệm về những ngày tháng gian nan mà vui vẻ đó.

Là một người nghệ sĩ tài hoa:

- Thủy quái sông Đà: "có diện mạo và tâm địa như một kẻ thù số một", nguy hiểm và hung bạo, đầy cạm bẫy với những ghềnh, thác, hút nước, sóng nước, với thạch trận trùng điệp, đầy luồng chết chầu chực nuốt chửng, đập tan con thuyền.

- Người lái đò bước vào cuộc vượt thác giống như vị chỉ huy bước vào trận đánh. Phải đặt nhân vật vào trong môi tưường chiến trận mới có thể bộc lộ hết phẩm chất của người lái đò:

+ Ông đò vượt trùng vây thứ nhất: Đá thác hiếu chiến ("bệ vệ oai phong, hất hàm"), nước thác làm thanh viện ùa vào đòi bẻ cán chèo, đội thuyền, túm lấy thắt lưng, bóp chặt hạ bộ, ông cố nén vết thương, kẹp chặt cuống lái, tiếng chỉ huy vẫn ngắn gọn tỉnh táo

+ Ông đò vượt trùng vây thứ hai: trùng vây thứ 2 "tăng thêm cửa tử" để đánh lừa con thuyền, cửa sinh bị bố trí lệch đi, ông đò thay đổi chiến thuật, "cưỡi lên thác sông Đà, lái miết một đường chéo, rảo bơi chèo lên... sấn lên chặt đôi ra" để mở đường vào cửa sinh.

+ Ông đò vượt qua trùng vây thứ ba: vòng 3 bên phải, bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở giữa bọn đá hậu vệ, ông đò "phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa... lượn được".

\(\rightarrow\) Ông đò là người anh hùng, người nghệ sĩ trong công việc chèo đò, vượt thác. Ông đại diện cho con người Tây Bắc và là chất vàng mười của đất nước ta.

NLĐSĐ là một áng văn đẹp được làm nên từ tình yêu đất nước say đắm, thiết tha của một con người muốn dùng văn chương để ca ngợi vẻ đẹp vừa kì vĩ, hào hùng, vừa trữ tình, thơ mộng của thiên nhiên và nhất là của con người lao động bình dị TB

Tác phẩm đã thể hiện rõ phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân. Nét tài hoa thể hiện qua ngôn ngữ, hình ảnh, câu văn sáng tạo mới mẻ, vốn từ vựng phong phú, ngôn ngữ chính xác...