Dạng đề phân tích Người lái đò sông Đà

• Vị trí: Ông là một nghệ sĩ lớn, nhà văn hóa lớn, có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của văn học nước nhà. Nguyễn Tuân có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến văn học Việt Nam hiện đại. 
• Phong cách: Ông được biết đến với phong cách viết tài hoa uyên bác, qua mỗi bài viết của ông đều có nét độc đáo riêng. Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân có thể tóm gọn trong  một chữ "Ngông". Bên cạnh đó Ông cũng theo đuổi chủ nghĩa "xê dịch", ông không thích cũ kĩ, muốn làm mới văn phong của mình nên ông mỗi ngày đều trau dồi để tác phẩm của mình được mới mẻ.
• Sự nghiệp sáng tác: Trước cách mạng Ông nổi tiếng với tác phẩm "Vang bóng một thời" và sau cách mạng những tác phẩm của ông cũng được biết đến nhiều hơn trong đó không thể không kể đến tập "Sông Đà". Thể loại sở trường của ông là tùy bút, với rất nhiều tác phẩm đặc sắc; trong đó, tùy bút "Người lái đò Sông Đà" có thể được xem là một trong những áng văn tiêu biểu nhất của ông ở thế loại này.

• Hoàn cảnh: Bài tùy bút "Người lái đò sông Đà" được Nguyễn Tuân sáng tác sau chuyến đi thực tế gian khổ và hào hùng tới miền Tây Bắc xa xôi, rộng lớn của tổ quốc. Ở đó ông ăn cùng người dân, cùng bộ đội để hiểu được cuộc sống của dân tộc miền núi. Để viết bài Người lái đò sông Đà ông đã sống ở Tây Bắc một thời gian dài để ngắm nhìn hết vẻ đẹp của sông Đà.
• Xuất xứ: Tùy bút "Người lái đò Sông Đà" được rút từ tập tùy bút "Sông Đà", xuất bản lần thứ nhất vào năm 1960.
• Nội dung khái quát:  Ca ngợi "chất vàng mười" của thiên nhiên và con người Tây Bắc. Hình tượng dòng sông Đà đại diện cho thiên nhiên Tây Bắc vừa hung bạo cũng vừa dịu dàng. Hình tượng người lái đò sông Đà là đại diện cho con người nơi đây, kiên cường bất khuất, trí dũng song toàn.

Giới thiệu tác giả: Nguyễn Tuân là nhà văn suốt đời đi tìm cái đẹp.

- Giới thiệu tác phẩm: "Người lái đò sông Đà" trích từ tập tuỳ bút "Sông Đà" là một trong những sáng tác tiêu biểu của Nguyễn Tuân sau cách mạng tháng Tám.

* Khái quát chung

- Tác phẩm là kết quả của chuyến đi Tây Bắc của Nguyễn Tuân để kiếm tìm "chất vàng thử lửa của thiên nhiên Tây Bắc" và "chất vàng mười đã qua thử lửa" của con người nơi đây.

a. Vẻ đẹp hung bạo của dòng sông

+ Bờ sông 

- "dựng vách thành", cao vút, dựng đứng.

- Quãng sông thì hẹp đến nỗi "con nai, con hổ có lần vọt từ bờ sông này sang bờ kia".

- "Mặt sông chỗ ấy chỉ đúng ngọ mới có mặt trời", "đang mùa hè đi đò qua quãng ấy cũng cảm thấy lạnh".

- Khi đi qua quãng này, người ta cảm tưởng như mình "đang đứng ở một cái ngõ nào mà ngóng vọng lên cái cửa sổ trên cái tầng nhà thứ mấy nào vừa tắt phụt đèn điện".

\(\rightarrow\) hiện ra trước mắt là một khúc sông Đà vừa sâu, vừa hẹp, vừa tối, vừa lạnh đủ để bất kỳ ai đến đây cũng phải rùng mình sợ hãi.

+ Ghềnh

- ghềnh Hát Loóng "dài hàng cây số, nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm...".

- Các từ láy "cuồn cuộn", "gùn ghè" vừa hợi âm thanh ghê rợn vừa gợi những hình ảnh khủng khiếp của nơi đây.

- Được miêu tả như những kẻ sẵn sàng đòi nợ

\(\rightarrow\) Nó có thể gây ra rất nhiều nguy hiểm mà con người không thể nào lường trước được. 

+ Hút nước

- Nhìn từ xa những cái xoáy nước trên sông giống như cái lúm đồng tiền trên má cô gái, có thể lôi tuột một cái thuyền xuống đáy sông và đánh cho tan xác.

 -Những cái hút nước như những cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu.

- "Nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc".

\(\rightarrow\) Ngòi bút sắc sảo của Nguyễn Tuân khiến người đọc cảm giác như đang được xem một bộ phim hành động hấp dẫn nhưng cũng vô cùng đáng sợ.

+ Thác nước

- Tiếng thác nghe như là "oán trách", nghe như là "van xin", "khiêu khích", giọng gằn mà "chế nhạo".

- "Thế rồi nó rống lên",so sánh tiếng thác sông Đà giống như tiếng của một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn để phá tuông sự bủa vây của rừng lửa.

\(\rightarrow\) sự giữ dội của nước sông.

+ Đá

- "cả một chân trời đá" \(\rightarrow\) đá sông Đà nhiều vô kể.

- từng tảng đá mặt hòn nào trông cũng "ngỗ ngược", "nhăn nhúm", "méo mó". Rồi chúng còn vây thành một thạch trận giống như một trận đồ bát quái trên sông Đà.

\(\rightarrow\) sông Đà giống như kẻ thù số một của con người

 \(\mathbf{b}\).Vẻ đẹp trữ tình của sông Đà

- Sông Đà "tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi mèo đốt nương xuân".

- Không chỉ đẹp ở dáng hình mà còn đẹp ở màu nước: mùa xuân dòng xanh ngọc bích, thu sang nước sông chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa.

- Bờ bãi sông Đà thì mênh mang, trải dài "bờ sông Đà, bãi sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm sông Đà".

- So sánh vô cùng gợi cảm khi miêu tả dòng sông "bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử", "bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa".

\(\rightarrow\) Những câu văn miêu tả vẻ trữ tình, thơ mộng của sông Đà đã tạo nên một đoạn văn giàu chất thơ. 

* Đánh giá

Bằng vốn hiểu biết sâu rộng cùng tài năng miêu tả sắc sảo \(\rightarrow\) đưa người đọc đi hết từ sợ hãi này đến bất ngờ khác khi miêu tả hai vẻ đẹp hung bạo và trữ tình của sông Đà.

Khẳng định lại giá trị của tác phẩm