Phân tích cảm nhận hình tượng sông Đà trữ tình

Tác phẩm Người lái đò sông Đà thể hiện diện mạo của nhà văn Nguyễn Tuân mới mẻ, khao khát, tin yêu trước thiên nhiên, con người của quê hương đất nước. Hình tượng sông Đà được miêu tả qua bài tùy bút dưới cảm nhận độc đáo của Nt mang vẻ đẹp thật hùng vĩ và thơ mộng

Khi sông Đà thể hiện tính cách hung bạo, nó là kẻ thù số 1 của con người, nhưng khi Đà giang mang vẻ đẹp trữ tình, dòng sông trờ thành người bạn thân thiết của con người Tây Bắc.

- Từ trên cao nhìn xuống, sông Đà giống như một sợi dây thừng ngoằn ngoèo vắt trên nền đất trời Tây Bắc. Cách miêu tả của NT khiên sông Đà trở nên gần gũi thân thương với mỗi con người vì Đà giang chính là hình ảnh của tổ quốc, của quê hương xứ sờ.

- Dưới con mắt của \(\mathrm{NT}\), sông Đà còn được cảm nhận như một giai nhân tuyệt sắc duyên dáng yêu kiều.

+ Sông Đà như ánh tóc mun dài ngàn ngàn vạn vạn sải.

+ Đẹp nhất là hình ảnh: "Con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói Mèo đốt nương xuân."

\(\Rightarrow\) Câu văn này của NT có kết hợp, chất thơ vơii chất họa, chất nhạc. Nếu đọc đúng câu văn này chuẩn theo chỗ ngắt hơi nghi giong, ta có cảm giác đây là một đoạn nhạc phần đẩu cao và hơi nhanh như

ng càng về cuối càng xuống thâp, kéo dài như bất tận. Phải chăng đó cũng là bức tranh tồng thế về sông Đà, lúc đẩu là dòng chảy ngoằn ngoèo giữa điệp trùng núi đá và đại ngàn Tây Bắc nhưng khi về dần đến miền trung du dòng chảy êm ái, thanh bình.

\(\Rightarrow\) Còn về chất họa, đây là câu văn kết hợp nhiều màu sắc. Có màu xanh thẳm của dòng sông, của những cánh rừng, của mây biếc, màu đỏ của hoa gạo và sắc màu rực rỡ tươi mới của hoa ban.

 Chính chất thơ, chất họa, chất nhạc đã tạo nên một "thân cú", một "danh cú" để NT khắc họa được vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình của Đà giang.

\(\Rightarrow\) Với sự liên tưởng lãng mạn, trẻ trung, NT đã khắc họa hình ảnh sông Đà mang vẻ đẹp dịu dàng, gợi cảm, đầy sức sống của một người thiếu nữ. Cái nhìn độc đáo này trước đây ta cũng từng gặp trong ý thơ đượm chất phong tình của Nguyễn Trãi:

Bóng tháp hình trâm ngọc

Gương sông ánh tóc huyền.

(Dục Thủy sơn)

- Nước sông Đà biết làm duyên dáng theo các mùa các tiết trong năm:

+ Mùa xuân, nước sông Đà xanh màu xanh ngọc bích, đó là một màu xanh sang trọng, trong trẻo, quí phái, gợi 1 vẻ đẹp tươi tré.

+ Mùa thu, nước sông Đà "lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm tím đi vì rượu bữa, lừ lừ màu đỏ giận dữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về”. Câu văn khắc họa hình ảnh sông Đà mang nặng nỗi niềm tâm trạng

- Bằng vốn kiến thức sâu rộng, NT khiến người đọc ngỡ ngàng với những phát hiện thú vị: nước sông Đà không xanh màu xanh canh hến như sông Gâm, sông Lô, không đen như có thời thực dân Pháp đè ngừa con sông đổ mưc Tây vào đó và phết lên bàn đồ lai cái chứ cái tên láo lếu là sông Đen.

- Việc phát hiện này cho thấy khả năng quan sát tinh tế của nhà nghệ sĩ họ Nguyễn - một người đã qua nhiều vùng đất và tôn thờ chủ nghĩa xê dịch, con người ham thường ngoạn vẻ đẹp của quê hương xứ sở. 

- Đồng thời khắc họa vẻ đẹp phong phú, thơ mộng của Đà giang. Có thể nói, sông Đà giống như môt người thiếu nữ ưa làm đep và biết cách làm đep.

- NT mượn ý thơ của Tản Đà để viết về sự hấp dẫn mãnh liệt của Đà giang: 

Dải sông Đà bot nuớc lênh bênh, 

Bao nhiêu cảnh bất nhiêu tình.

- Ngắm sông Đà bằng tâm thế cảm giác của người đi rừng lâu ngày mong tìm thây chô thoáng, nhà văn chợt phát hiện sông Đà giống như một cố nhân, xa lâu thì nhớ gặp lại thấy đằm đằm ấm âm.

- Mặc dầu biết là người cố nhân ấy lắm bệnh, lắm chứng, chốc dịu dàng rồi chốc lại bản tính gắt gỏng thác lũ.

 Niềm vui gặp lại sông Đà thật xốn xang, hạnh phúc: "Chao ôi, trông con sông vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng."

- Có lúc sông Đà mang vé đẹp thi ca với màu nắng tháng ba của Đường thi: "Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu" (Lí Bạch).

- Sông Đà có lúc giống một người tình nhân không quen biết. Sông Đà còn là dòng sông huyền thoại gắn với câu chuyện tình yêu giữa Sơn Tinh - Thủy Tinh và Mị Nương, "năm năm báo oán đời đời

\(\Rightarrow\) Với những cảm xúc mãnh liệt mà dòng sông đem lại cho tâm hồn mỗi người cho thấy vẻ đẹp thơ mộng của Đà giang. 

Đồng thời cho thấy văn của NT hội tụ nhiều vẻ đẹp của văn hóa Đông - Tây, Kim - Cồ, tâm hồn người đọc được nâng lên một tầm cao nhân văn trí tuệ, trở nên bừng sáng, giàu có.

- Đó là một cảnh tượng êm đềm, thơ mộng. "Bờ sông Đà, bãi sông Đà, chuồn chuồn bượm bướm trên sông Đà". 

- Câu văn được ngắt thành 3 nhịp, hai nhịp đầu câu ngắn, mối nhịp ba tiếng nhưng nhịp cuối dài ra với bảy tiếng tạo nên một âm điệu rộn ràng náo nức. 

- Hơn thế với cách ngắt nhịp này, NT còn gợi tả hình ảnh những đàn chuồn chuồn, bươm bướm đang nhẹ nhàng bay lượn trên bờ bãi Đà giang.

- Dưới con mắt của nhà văn "vang bóng một thời", cảnh đôi bờ Đà giang mang không khí lặng tờ cổ xưa như chảy từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, phảng phất vẻ đẹp tiền sử, hồn nhiên nhử một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa.

- Cảnh vât đôi bờ Đà giang nên thơ tràn đầy sức sống, nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa, cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp, một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ giành đẩm sương đêm.

- Nhà văn như lạc vào một xứ sở cổ tích thần tiên. Vì thế, nhà văn "thèm được giật mình vì một tiếng còi xúp-lê của một chuyến xe lửa đầu tiên đường sắt Phú Thọ - Yên Bái - Lai Châu".

- Nghĩa là nhà văn khao khát được nghe âm thanh và ánh sáng của thời đại mới để thoát khỏi câu chuyện cổ tích huyền diệu của sông Đà. 

- Hinh ảnh chú hươu thơ ngộ như muốn hỏi nhà văn - người khách sông Đà: "Hỡi ông khách sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi sương?". 

- Khiến cho sự thơ mộng lại càng thêm mộng ảo. Con người và thiên nhiên có một sự giao hòa, đồng cảm mãnh liệt.