Tổng hợp kiến thức Người lái đò Sông Đà

Nguyễn Như Ý

Ngay bây giờ cùng Examon đắm chìm thế giới thú vị này nhé!

menu icon

Mục lục bài viết

  • 1. Khái quát tác giả
  • 2. Khái quát tác phẩm
  • 3. Đọc hiểu tác phẩm
    • 3.1 Lời đề từ
    • 3.2 Hình tượng dòng sông Đà
    • 3.3 Hình tượng người lái đò
  • 4. Bài văn mẫu
  • 5. Lời khuyên khi học văn

Người lái đò sông Đà là một trong những tác phẩm để đời trong sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Tuân. Người lái đò Sông Đà là bức tranh hài hòa giữa con người và thiên nhiên, hình ảnh sông Đà là sự kết hợp độc đáo vừa thơ mộng trữ tình vừa hung bạo kì vĩ đó cũng là nét đặc trưng của thiên nhiên Tây Bắc. Qua bàn tay điêu luyện của Nguyễn Tuân đã tô sáng khung cảnh bình dị của thiên nhiên và con người nơi đây. Chuyến đi Tây Bắc của ông đã trở thành một chuyến đi đầy thú vị vì ở đó ông đã phát hiện “Chất vàng mười” và “Thứ vàng mười đã qua thử lửa”. Qua bài viết này của Examon bạn sẽ biết được“vàng mười” trong mắt tác giả là như thế nào. Cùng khám phá nhé.

banner

1. Khái quát tác giả

  • Vị trí: Ông là một trong chín tác giả của nền văn học Việt Nam. Ông là một nghệ sĩ lớn, nhà văn hóa lớn, có nhiều đóng góp quan trọng cho sự phát triển của văn học nước nhà.
  • Phong cách: Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân có thể tóm gọn trong  một chữ "Ngông". Mỗi trang viết của ông đều thể hiện sự độc đáo, tài hoa và uyên bác; luôn tiếp cận con người từ góc độ tài hoa, nghệ sĩ; luôn nhìn sự vật từ phương diện văn hóa, mỹ thuật.
  • Sự nghiệp sáng tác: Nguyễn Tuân thành công ở cả hai giai đoạn sáng tác trước và sau Cách mạng. Thể loại sở trường của ông là tùy bút, với rất nhiều tác phẩm đặc sắc; trong đó, tùy bút "Người lái đò Sông Đà" có thể được xem là một trong những áng văn tiêu biểu nhất của ông ở thế loại này.

2. Khái quát tác phẩm

  • Hoàn cảnh: Bài tùy bút "Người lái đò sông Đà" được Nguyễn Tuân sáng tác sau chuyến đi thực tế gian khổ và hào hùng tới miền Tây Bắc xa xôi, rộng lớn của tổ quốc.
  • Xuất xứ: Tùy bút "Người lái đò Sông Đà" được rút từ tập tùy bút "Sông Đà", xuất bản lần thứ nhất vào năm 1960.
  • Nội dung khái quát: Bài tùy bút miêu tả con sông Đà và hình ảnh người lái đò vượt thác trên sông và qua đó ca ngợi "chất vàng mười" của thiên nhiên và con người Tây Bắc

3. Đọc hiểu tác phẩm

3.1 Lời đề từ

Lời đề từ 1: Lời đề từ đầu tiên "Đẹp vậy thay ...": tác giả sử dụng câu thơ của nhà thơ người Ba Lan mang cấu trúc câu cảm thán nhằm thể hiện cảm xúc dâng trào, mãnh liệt trước vẻ đẹp của sông Đà và con người gắn bó với dòng sông. Từ đó có thể thấy được cảm hứng chủ đạo cúa bài tùy bút là ngợi ca.

Lời đề từ 2: "Chúng thủy ...": Hai câu chữ Hán bộc lộ cá tính độc đáo của dòng sông. Chỉ có con sông Đà chảy theo hướng bắc trong khi mọi dòng sông đều chảy về hướng đông.

3.2 Hình tượng dòng sông Đà

  • Sông Đà hùng vĩ, hung bạo:

- Vách đá sông Đà: 

+ Cao và sâu

+ Rất đẹp

- Sóng nước sông Đà:

+ Sức mạnh dữ dội

+ Tính cách hung hãn

- Hút nước sông Đà:

+ Sức mạnh khủng khiếp

+ Nguy hiểm khôn lường

- Thác đá sông Đà:

+ Từ xa đã nghe thấy âm thanh ghê rợn

+ Đến gần thấy bọt tung trắng xóa

+ Thạch trận sông Đà: lũ đá hung hãn, chiến thuật hiểm ác

  • Sông Đà thơ mộng, trữ tình

- Từ trên cao nhìn xuống:

+ Dáng hình mền mại

+ Mùa sắc biến ảo

- Từ trong rừng đi ra:

+ Gợi cảm, đầm ấm

+ Cổ kính, yên bình

- Khi đi thuyền trên sông:

+ Hoang dại

+ Hồn nhiên

3.3 Hình tượng người lái đò

  • Trí dũng tuyệt vời

- Trùng vi thứ nhất:

+ Cửa sinh nằm ở phía tả ngạn

+ Chỉ huy ngắn ngọn, tỉnh táo

- Trùng vi thứ hai:

+ Cửa sinh nằm ở phía hữu ngạn

+ Xử lí bình tĩnh, táo bạo, linh hoạt

- Trùng vi thứ ba:

+ Cửa sinh nằm giữa bọn đá hậu vệ

+ Điều khiển chiếc thuyền một cách điệu nghệ

  • Tài hoa nghệ sĩ

- Điêu luyện khi vượt thác

+ Tài nghệ đến độ phi thường

+ Biến công việc thành nghệ thuật

- Ung dung bình thản sau khi vượt thác

4. Bài văn mẫu

Tổ quốc ta có trăm núi nghìn sông hùng vĩ. Có biết bao vần thơ đẹp viết về sông núi quê hương. Mỗi một dòng sông mà nhà văn nhắc đến đều có nét đẹp và câu chuyện riêng của chúng. Đà Giang cũng vậy, được Nguyễn Tuân nhắc đến như là một biểu tượng của Tây Bắc, và được người xưa ngợi ca bởi nét đặc biệt: 

"Chúng thủy giai đông tẩu,

Đà Giang độc bắc lưu".

Dịch nghĩa:

 "Mọi dòng sông đều chảy về hướng Đông 

 chỉ riêng sông Đà chảy về hướng Bắc".

Cách đây gần năm mươi năm (1960), nhà văn Nguyễn Tuân có chuyến công tác đến Tây Bắc, ông đã phát hiện "Thứ vàng mười " tại nơi đây. Cũng là lý do ông viết tác phẩm "Sông Đà" ca ngợi cảnh sắc thiên nhiên tráng lệ kỳ thú, con người Tây Bắc có bao phâm chất cao quý, đáng yêu. Bài tùy bút "Người đò Sông Đà" là một trong số 15 bài của tác phẩm "Sông Đà", là một "tờ hoa", đích thực. Nó đã thể hiện một cách tuyệt đẹp phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân: uyên bác, tài hoa, độc đáo. Bên cạnh hình ảnh ông lái đò là hình tượng con sông Đà được Nguyễn Tuân nói đến với tất cả tình yêu sông núi quê hương.

Sông Đà hùng vĩ, vừa hung dữ, vừa thơ mộng - Nguyễn Tuân coi Sông Đà như một "cố nhân", một cố nhân "chốc đầy dịu dàng, rồi chốc lại bẳn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy".

Sông Đà hung bạo lắm thác nhiều ghềnh: "Đường Mường bao xa - Trăm bảy cái thác, trăm ba cái ghềnh"(Ca dao). Nguyễn Tuân như một nhà thám hiểm - du lịch đi xa biết nhiều, đến sơn cùng thủy tận cho ta biết Ly Tiên và Bả Biên Giang là hai cái tên xa xưa của Đà Giang. Ông kể cho ta biết tên hàng trăm con thác dữ, những cái tên là lạ hay hay: thác En, thác Giăng, Mó Tôm, Mó Nàng, Suối Hoa, Hót Gió, Hát Loóng, thác Tiếu,... Nhà văn cho biết tư̛ thác Tiếu trở xuống, sông Đà êm ả, bình yên, vì thế đồng bào Thái mới có câu tục ngữ: "Qua thác Tiếu trải chiếu mà nằm".

Ở phía trên trung lưu sông Đà, đôi bờ vách đá dựng thành cao vút. Lòng sông đúng ngọ mới có ánh mặt trời, có đoạn lòng sông bị "chẹt" như cái yết hầu. Có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia. Tiếng ghênh thác sông Đà nghe thật ghê rợn. Ở ghềnh Hát Loóng "nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm...". Những cái hút nước ở Tà Mường Vát, nước kêu "ặc ặc" như rót dầu sôi vào, hút nước xoáy tít đáy, phía trên lừ lừ những cánh quạ đàn. Tiếng thác rống nghe càng sợ. Nghe "như là oán trách..., như là van xin...., như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo". Tiếng thác rống như tiếng rống của một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa! Tả thác ghềnh sông Đà, ngòi bút của Nguyễn Tuân rất biến hóa, giàu óc tưởng tượng. Lúc thì ông sử dụng kĩ thuật điện ảnh, âm nhạc, hội họa, lúc thì ông sáng tạo nên những nhân hóa, những so sánh, liên tưởng rất "đắt" để miêu tả, tái hiện và cảm nhận tính chất hung dữ của thác, ghềnh Đà Giang. Nguyễn Tuân ví sông Đà như một kẻ có "diện mạo và tâm địa" nham hiểm, xảo quyệt, độc ác đã bày ra bao trùng vi "thạch trận", dày đặc la liệt "boong ke chìm vào pháo đài đá nổ", những ông tướng đá trấn giữ "oai phong lẫm liệt có bộ mặt "xanh lè" đáng sợ, sẵn sàng "bẻ gãy cán chèo", "bắt chết" những chiếc thụy ân đi qua. Nguyễn Tuân tả cảnh ông lái đò giao tranh với thần sông, thần đá, qua ba trùng vi thạch trận nơi "cửa ải nước", đã cực tả tính hung dữ của sông Đà, đem đến cho ta nhi âu cảm giác mạnh.

Đọc tùy bút "Người lái đô Sông Đà", ta biết thêm vẻ đẹp trữ tình thơ mộng của con sông miền Tây Bắc này. Dáng hình sống Đà mềm mại xinh đẹp được Nguyễn Tuân ví với "một áng tóc mun dài ngàn ngàn vạn vạn sải", hoặc "tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đđâu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai". Một cách so sánh tài hoa, phong tình. Nước sông Đà thay đổi bốn mùa, nhưng đẹp nhất là mùa xuân và mùa thu: "Mùa xuân dòng xanh ngọc bích (...); Mùa thu nước sông Đà lừ lừ chín đỏ như da mặt bầm đi vì rượu bữa".

Sông Đà đâu chỉ nhi âu thác ghềnh mà còn có những quãng, những không gian, những cảnh sắc đ̌ây thơ mộng. Phía trên trung lưu, cảnh sông Đà "lặng tờ"; hình như từ đời Lý, đời Trần, đời Lê "quãng sông này cũng lặng tờ đến thế mà thôi". Có những cảnh hoang vu, hoang sơ kỳ lạ: "Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi ni âm cổ tích tuổi xưa". Câu văn xuôi của Nguyễn Tuân mang vẻ đẹp cổ kính hoa lệ như hai vế song quan trọng một bài phú lưu thủy kiệt tác. Có lúc ông dùng bút pháp chấm phá "điểm nhãn" để làm nổi bật những nét đẹp thiên nhiên hữu tình của con sông Đà xa lạ mà mến thương. Là màu xanh của những nương ngô xuân đầu mùa. Là những đồi gianh đầy "nõn búp". Là những con hươu rừng "thơ ngộ" ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ sương. Là đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông trắng như bạc rơi thoi". Là chu ồ chu đôn bươm bướm ở bờ bãi sông Đà đem lại cho người đi rừng ni âm vui "như thấy nắng giòn tan sau kì mưa d âm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng" .Là cảnh sông Đà cuối trung lưu êm đềm "lững lờ như những hòn đá thác xa xôi", hoặc "con sông như đang lắng nghe những giọng nói êm êm của người xuôi",v.v...

Có nhà phê bình văn học đã nhận xét tùy bút "Sông Đà" là loại "tùy bút - ký bút". Đọc tùy bút "Người lái đò Sông Đà", ta tiếp nhận được bao kiến thức mới lạ về địa lí, lịch sử, văn hóa, phong tục về một xứ sở, một dòng sông, về cảnh và người Tây Bắc,... Chỉ nói về thơ ca, ta thấy được một Nguyễn Tuân rất sành điệu, tài hoa và uyên bác. Hai câu thơ "đề từ" mà ít người biết được xuất xứ ca ngợi vẻ đẹp nên thơ của sông nước, vẻ đẹp độc đáo của Đà Giang: "Đẹp vậy thay tiếng hát trên dòng sông", và "Chung thủy giai đông tẩu - Đà Giang độc bắc lưu". Cũng như con sông Trường Giang bên Trung Quốc, con sông Đà của ta cũng mang vẻ đẹp "Đường thi" như một câu thơ tuyệt bút của Lý Bạch hơn 1.300 năm về trước:

"Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu".

Lúc thì Nguyễn Tuân nhắc lại câu ca nói về chuyện thần Sông, thần Núi tranh giành người đẹp như dẫn hồn ta trở về huyền thoại: "Núi cao sông hãy còn dài - Năm năm báo oán đời đời đánh ghen". Thi sĩ Tản Đà với Nguyễn Tuân là đôi bạn vong niên. Ta bắt gặp hai câu thơ Tản Đà trong bài tùy bút, thật thú vị:

"Dải sông Đà bọt nước lênh đênh

Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình".

Qua đó, ta càng cảm thấy, tình sông núi cũng là tình tri âm tri kỷ.

Nói về truyền thống yêu nước anh hùng của đồng bào Tây Bắc "xứ thiêng liêng rừng núi đã anh hùng", nhà văn đã không quên chọn hai câu thơ của Nguyễn Quang Bích - bậc sĩ phu kiên cường chống Pháp cuối thế kỉ XIX - để đưa vào bài kí:

"Lòng trung không nã bỏ Tây Châu

Giữ lấy Thao Đà dải thượng lưu"

Trang văn của Nguyễn Tuân có lúc tưởng như hội tụ tinh hoa văn hóa cổ kim Đông Tây. Tâm hồn người đọc như được nâng lên một tầm cao nhân văn, trí tuệ được khợi dậy, trở nên bừng sáng và giàu có. "Người lái đò Sông Đà" đúng là một giai phẩm mà Nguyễn Tuân đã góp vào, làm đẹp thêm vườn hoa văn nghệ Việt Nam.

Ai đã từng đọc "Vang bóng một thời" chắc cảm nhận được cái sắc sảo, lịch lãm, tài hoa của Nguyễn Tuân khi ông nói về thư pháp, về uống trà, chơi đèn trung thu,.., của những nhà nhớ thuở trước. Mà lòng thêm thư thái tự hào về bản sắc tốt đẹp của nền văn hóa Việt Nam được kết tinh trong tâm hồn dân tộc qua hàng nghìn năm.

Đọc tùy bút "Người lái đò Sông Đà", ta cảm thấy Nguyễn Tuân là một con người hết mực yêu thiên nhiên đất nước. Ông đã khám phá sự vật - con sông Đà - ở phương diện văn hóa, nghệ thuật, đã miêu tả, nhận diện con người - ông lái đò̀ - ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ. Tả cảnh thì biến hóa trong bốn mùa, trong mọi thời gian. Nói về thác ghềnh thì đa thanh, phức điệu, bằng tất cả cảm giác tinh tế, bao liên tưởng đầy thi vị, với bao cảm giác mạnh đây màu sắc và góc cạnh với một kho từ ngữ giàu có, sáng tạo.Câu văn xuôi rất đẹp, lúc thì vang vọng âm ba của thác ghềnh, lúc thì mênh mang dư vị của hương ngu ôn hoa núi. Nguyễn Tuân đúng là những giọt mật của con ong yêu hoa, cần mẫn và sáng tạo, đem thơm thảo cho đời. Không chỉ sông Đà là vàng mười mà Nguyễn Tuân cũng được xem là thứ vàng mười của nền văn học Việt Nam. Với tài năng uyên bác của ông, Nguyễn Tuân đã đóng góp vào kho tàn văn học một kiệt tác xuất sắc đem lại nhiều giá trị văn học cho đọc giả. Đọc "Người lái đò Sông Đà" ta yêu thêm con người Việt Nam cần cù, dũng cảm, ta tự hào về núi sông Tổ quốc nguy nga, tráng lệ. Sông Đà quả là quà tặng của thiên nhiên, là hồn thiêng đất Việt.

5. Lời khuyên khi học văn

Để viết được một bài văn hay, đạt điểm cao trước hết bạn phải đọc kỹ đề hiểu được đề yêu cầu gì. Việc hiểu được đề yêu cầu gì thì bạn phải nắm được hết kiến thức trong phẩm, ghi nhớ khái quát tác giả tác phẩm. Để ghi nhớ nội dung bài học sẽ không dễ dàng vì trong các kỳ thi bạn không chỉ học một tác phẩm nên việc ghi nhớ nhiều tác phẩm sẽ rất dễ nhầm lẫn giữa những tác phẩm với nhau. Vì vậy, Examon đã nghiên cứu một phương pháp học hiệu quả để giúp bạn thực hiện việc ghi nhớ một cách dễ dàng hơn.

PHƯƠNG PHÁP HỌC HIỆU QUẢ [NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ]

Có bao giờ bạn tự hỏi tại sao điểm kiểm tra của mình thấp không?

Mình cũng từng bị như vậy và luôn hỏi tại sao suốt 1 thời gian dài và giờ mình đã tìm ra câu trả lời “Đó chính là phương pháp học không đúng".

Để học hiệu quả bạn nên làm những gì?

Đầu tiên nên thiết kế lộ trình bứt phá điểm số của mình như sau:

Bước 1:  Bạn cần có 1 cuốn sổ tay để ghi chú

Bước 2:  Bạn nên đọc hiểu rõ Phân phối chương trình môn mình muốn cải thiện 

Vd: Toán 10 CTST có PPCT như sau:

 

BÀI HỌC PHÂN PHỐI CHƯƠNG TRÌNH SGKTiết
CHƯƠNG I. MỆNH ĐỀ TOÁN HỌC. TẬP HỢP7
Bài 1. Mệnh đề toán học3
Bài 2. Tập hợp. Các phép toán trên tập hợp3
Bài tập cuối chương I1
CHƯƠNG II. BẤT PHƯƠNG TRÌNH VÀ HỆ BẤT PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT HAI ẨN6
Bài 1. Bất phương trình bậc nhất hai ẩn2
Bài 2. Hệ bất phương trình bậc nhất hai ẩn3
Bài tập cuối chương II1

 

Bước 3:  Bạn tìm hiểu Chương I có bao nhiêu dạng bài tập, mỗi dạng phương pháp giải như thế nào?, những điểm cần lưu ý, lỗi sai thường gặp

Bước 4: Giải bài tập theo từng dạng, giải càng nhiều càng tốt, cứ mỗi bài bạn giải sai bạn sẽ phải xem hướng dẫn giải chi tiết từ đó so sánh chỗ sai của mình xem mình sai ở đâu? tại sao lại sai? trường hợp sai có bao nhiêu trường hợp?

Bước 5: Ghi chú lỗi sai vào sổ tay, nhớ liệt kê lỗi sai theo dạng toán 

Bước 6: Cuối kỳ mình chuẩn bị kiểm tra giữa kỳ hoặc cuối kỳ thì lấy sổ tay ra đọc qua 1 lần và tiến hành giải đề, cứ lập lại liên tục trước khi thi sẽ giúp bạn tối đa hoá điểm số trong kỳ thi và đồng thời tránh rất nhiều lỗi sai mà mình đã gặp nếu gặp trong đề thi. 

Đó là quá trình mình ôn thi NHƯNG hiện tại có 1 hệ thống giúp bạn quản lý sổ tay như phương pháp ở trên cực kỳ hiệu quả đó là EXAMON

Hệ thống luyện thi Examon được thiết kế giống phương pháp học ở trên tối ưu hoá sổ tay giúp bạn luyện tập hiệu quả hơn gấp 300%

Examon sẽ phân môn theo chương theo dạng toán mỗi một dạng toán sẽ có bài tập luyện, quá trình luyện của bạn sẽ được ghi vào sổ tay để AI Examon phân tích đánh giá bạn đang sai ở đâu, lỗi sai thường ở dạng bài tập nào? mức độ bài sai ở Nhận Biết - Thông Hiểu - Vận Dụng - Vận Dụng Cao từ đó Examon sẽ đề xuất các câu tương tự câu sai để bạn luyện tập đi luyện tập lại cứ như thế vòng lặp liên tục giúp học sinh cải thiện kỹ năng giải bài tập đồng thời bao quát tất cả các dạng toán thường sai tránh tối đa những sai sót lúc đi thi.

Ngoài ra hệ thống Examon định hướng học sinh học theo 3 tiêu chí:

1: Rèn luyện khả năng tự học: Tự học luôn là yếu tố quan trọng

2: Học kỹ năng tư duy giải bài: Hầu hết học sinh hiểu bài nhưng không cách nào diễn đạt cho bạn mình hiểu cái mình đang hiểu là do thiếu kỹ năng này

3: Học từ lỗi sai: Nên dành nhiều thời gian để khám phá lỗi sai của chính mình chính là phương pháp học nhanh nhất, học từ cái sai của mình và học từ cái sai của người khác là 1 kỹ năng rất cần thiết cho mọi sự phát triển.

Sơ đồ tối ưu hoá cải thiện Điểm số cho học sinh