Dàn ý cơ bản bài Người lái đò sông Đà

• Đôi nét về tác giả tác phẩm
• Nên tìm một chủ đề liên quan đến sông hoặc liên quan đến tác giả để mở bài => Liên kết với bài viết mạch lạc.

• Sông Đà hung bạo

- Vách đá sông Đà: 

+ Cao và sâu

+ Rất đẹp

=> Vừa đẹp mê hồn nhưng cũng rất đỗi nguy hiểm.

- Sóng nước sông Đà:

+ Sức mạnh dữ dội

+ Tính cách hung hãn

=> Có thể ví dòng nước sông Đà như những cơn bão của Tây Bắc mạnh mẽ dữ dội cuốn trôi bất cứ thứ gì nó bắt gặp.

- Hút nước sông Đà:

+ Sức mạnh khủng khiếp

+ Nguy hiểm khôn lường

=> Những cái hút nước như muốn nuốt chững ai đó.

- Thác đá sông Đà:

+ Từ xa đã nghe thấy âm thanh ghê rợn

+ Đến gần thấy bọt tung trắng xóa

+ Thạch trận sông Đà: lũ đá hung hãn, chiến thuật hiểm ác

=> Dòng sông hung ác những rất thông minh, bày binh bố trận như đang chờ con mồi vào. Như thể không để cho bất kì ai thoát ra. Tác giả nhân hóa tính cách của dòng sông => Tạo sự đặc biệt cho con sông.

• Sông Đà trữ tình

- Từ trên cao nhìn xuống:

+ Dáng hình mền mại

+ Mùa sắc biến ảo

- Từ trong rừng đi ra:

+ Gợi cảm, đầm ấm

+ Cổ kính, yên bình

- Khi đi thuyền trên sông:

+ Hoang dại

+ Hồn nhiên

=> Nguyễn Tuân đã ở Tây Bắc rất nhiều ngày và đã cảm nhận hết thẩy các góc  nhìn. Để ngắm nhìn hết vẻ đẹp của dòng sông, Ông đã dành rất nhiều thời gian và công sức để cho ra được một bức tranh hoàn mĩ như vậy. Phải sống cùng với nó mới hiểu được tất cả tính cách của nó. Sông Đà không chỉ hung bạo mà còn rất thơ mộng.

Sơ kết: Tác giả nhân hóa dòng sông như con người giận dữ, thông minh hoạt bát, dịu dàng. Nguyễn Tuân đã trải nghiệm trên dòng sông, ông đã cảm nhận bằng tất cả các giác quan của mình nên cái cảm giác giận dữ của dòng sông khiến ông cảm thấy ghê sợ.

• Người lái đò

- Trí dũng tuyệt vời

- Trùng vi thứ nhất:

+ Cửa sinh nằm ở phía tả ngạn

+ Chỉ huy ngắn ngọn, tỉnh táo

- Trùng vi thứ hai:

+ Cửa sinh nằm ở phía hữu ngạn

+ Xử lí bình tĩnh, táo bạo, linh hoạt

- Trùng vi thứ ba:

+ Cửa sinh nằm giữa bọn đá hậu vệ

+ Điều khiển chiếc thuyền một cách điệu nghệ

=> Ở phần trước Nguyễn Tuân ca ngợi dòng sông thông minh nhưng phần này ông lại khẳng định người lái đò còn thông minh hơn khi vượt qua được hết các trùng vi thạch trận mà sông Đà bày ra. Người lái đò dùng mưu trí và sự dũng cảm không ai bằng để vượt qua thạch trận dễ dàng như cơm bữa. Cũng có thể là người lái đò đã quá quen với tính cách con sông, chắc hẳn người lái đò cũng đã từng thua dưới dòng sông. 

- Tài hoa nghệ sĩ

- Điêu luyện khi vượt thác

+ Tài nghệ đến độ phi thường

+ Biến công việc thành nghệ thuật

- Ung dung bình thản sau khi vượt thác

=> Vượt thác điêu luyện như những nhạc công chơi đàn. 

• Nêu giá trị nội dung giá trị nghệ thuật của tác phẩm
• Khái quát lại nội dung và nghệ thuật
• Mở ra một vấn đề mới -> Kết bài hấp dẫn hơn

Trong bài Tiếng hát con Tàu, nhà thơ Chế Lan Viên từng viết:

" Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc

Khi lòng ta đã hóa những con tàu"

Tây Bắc đã trở thành vùng đất hứa của thi ca nghệ thuật những năm miền Bắc tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, các nhà văn nhà thơ đến với nơi đây để tìm cho mình những nguồn cảm hứng mới và Nguyễn Tuân cũng là một trong số đó. "Người lái đò sông Đà" của Nguyễn Tuân là tùy bút đặc sắc, là kết quả của chuyến đi thực tế vùng sông Đà ở Tây Bắc của nhà văn, in trong tập Sông Đà. Sau cách mạng, ánh sáng của Đảng đã giác ngộ khiến Nguyễn Tuân quay về tìm kiếm vẻ đẹp từ cuộc sống đời thường với những con người bình dị và bởi vậy trong "Người lái đò sông Đà" hình tượng người lái đò được xây dựng là một nhân vật khuyết danh, có thế tìm kiếm ở bất kì nơi đâu giữa cuộc sống thường nhật, nhưng lại là sự hiện diện của cái đẹp, của thứ vàng mười đã qua thử lửa mà NT luôn kiếm tìm. Hình ảnh người lái đò sông Đà tiêu biểu cho con người lao động vùng Tây Bắc, dũng cảm, gan dạ, quật cường, luôn kiên trì và hết mình với công việc. Dưới ngòi bút của người nghệ sĩ đa tài NT, ông lái đò hiện lên với những phẩm chất đáng trân trọng trở thành biểu tượng của cái đẹp miền thác dữ sóng gầm.

Khép lại hành trình vượt thác sông Đà, Nguyễn Tuân đã giúp người đọc cảm nhận được sự hung bạo của sông Đà và những phẩm chất đáng quý của người lao động nơi đây đại diện là hình tượng người lái đò. Những phẩm chất của họ chính là vẻ đẹp hoàn mỹ của thứ vàng mười đã qua thử lửa mà NT suốt đời tìm kiếm, khám phá. NT sử dụng từ ngữ đặc sắc, cách miêu tả mang không khí chiến trận, vận dụng kiến thức liên ngành để khắc họa cuộc vượt thác sông Đà vô cùng gay cấn của người lái đò. Nguyễn Tuân đã thể hiện nguồn xúc cảm yêu thương tha thiết với người lao động và thiên nhiên đất nước. Sông Đà càng đẹp, càng sinh động thì ông lái đò hiện lên càng anh dũng, ngoan cường trong lao động. Ta thấy được bản lĩnh, tấm lòng, tài năng, sự uyên bác của Nguyễn Tuân trong từng trang viết, từng cảnh vật và con người mà ông xây dựng. Sự thành công của tác phẩm NLĐSĐ góp phần làm phong phú thể loại tùy bút nói riêng và kho tàng văn học VN nói chung. Qua tác phẩm, em thêm tự hào về sự hùng vĩ của non sông đất nước cùng những phẩm chất tốt đẹp của người VN trong lao động - chính họ đã góp công góp sức tạo nên một đất nước Việt Nam hùng mạnh tươi đẹp.